ค้นหา

ทำความรู้จักกับ “Nudge & SET: สะกิดพฤติกรรม เปลี่ยนถนนให้ปลอดภัย”

1,709

อุบัติเหตุทางถนนเป็นปัญหาใหญ่ที่ต้องแก้ไขทั้งในระดับนโยบายและพฤติกรรมของผู้ใช้รถ ใช้ถนน วิธีการสื่อสารรณรงค์แบบเดิม เช่น การออกกฎหมายหรือการรณรงค์ผ่านป้ายเตือน อาจไม่เพียงพอ เพราะพฤติกรรมของผู้คนมักเกิดจากอารมณ์และสิ่งแวดล้อม
ขับขี่ศึกษาวันนี้ จึงขอเปิดห้องเรียนชวนทุกคนมารู้จักกับ Nudge หรือ สะกิดพฤติกรรม เพื่อให้ผู้ใช้ถนนมีพฤติกรรมที่ปลอดภัย พร้อมกับกรอบแนวคิด SET: Social, Easy & Enjoy, Think เพื่อออกแบบการสื่อสารให้เข้าถึงกลุ่มเป้าหมาย นำไปสู่การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมได้จริง
Nudge: เปลี่ยนพฤติกรรมด้วยการสะกิด
แนวคิด Nudge เป็นทฤษฎีจากเศรษฐศาสตร์พฤติกรรม ที่เสนอโดย Richard Thaler และ Cass Sunstein มุ่งเน้นการออกแบบสภาพแวดล้อมหรือทางเลือกให้คนตัดสินใจไปในทางที่ดีขึ้น โดยไม่ใช่การบังคับ แต่เป็นการ “สะกิด” ให้เปลี่ยนพฤติกรรม
ตัวอย่างการใช้ Nudge กับความปลอดภัยทางถนน
ทางม้าลาย 3 มิติ – ออกแบบให้ดูเหมือนลอยอยู่ ทำให้ผู้ขับชะลอโดยอัตโนมัติ
ทางม้าลาย 3 มิติได้ผล คนเคารพกฎจราจรมากขึ้น, สํานักข่าวไทย TNAMCOT (MCOT)
ป้ายจราจรสร้างสรรค์ – เช่น ป้ายคำถามชวนคิด เพื่อช่วยคนขับขี่ไม่ให้ง่วง
ฮือฮา ป้ายทางหลวงแก้ง่วง-ชวนคิด, ช่องไทยรัฐนิวส์โชว์
เสียงเตือนแบบ AI – ระบบเตือนเมื่อรถเข้าใกล้ทางม้าลาย
เสียงตอบรับดี เอไอเตือนจอดทับทางม้าลายแยกอรุณอมรินทร์, สํานักข่าวไทย TNAMCOT (MCOT)

SET: Social, Easy & Enjoy, Think: กรอบคิดเพื่อสื่อสารความปลอดภัย
เพื่อให้การสื่อสารด้านความปลอดภัยได้ผลดี ควรต้องใช้หลักการ SET ดังนี้
S – Social: ใช้พลังของสังคม
คนมักทำตามสิ่งที่ “คนอื่นทำ” มากกว่าสิ่งที่ “ถูกต้อง” ดังนั้น เราควรสร้าง บรรทัดฐานทางสังคม (Social Norms) ที่ส่งเสริมพฤติกรรมปลอดภัย เช่น
ป้าย “95% ของนักบิดใส่หมวกกันน็อก” ทำให้คนรู้สึกว่าต้องทำตาม
สร้างแฮชแท็ก #ขับช้าแล้วเท่ หรือ #ขับไม่ซิ่งเพราะรักเธอ
E – Easy & Enjoy: ทำให้การปฏิบัติเป็นเรื่องง่ายและสนุก
ออกแบบพฤติกรรมปลอดภัยด้วยการ ทำได้ง่าย สนุก และไม่ยุ่งยาก คนจะทำตามกันมากขึ้น เช่น
ข้ามถนนแล้วได้แต้มสะสม – ใช้แอปที่ให้คะแนนเมื่อใช้ทางม้าลาย ถูกต้อง
เลนจักรยานสีสันสดใส – ทำให้การปั่นจักรยานดูน่าสนุกและปลอดภัย
T – Think: กระตุ้นให้คิดก่อนตัดสินใจ
บางครั้ง แค่เตือนว่า “อันตราย” ยังไม่พอ ต้องกระตุ้นให้คน คิดและประเมินความเสี่ยง ก่อนตัดสินใจ เช่น
กระจกเงาก่อนออกจากซอย – ให้คนขับมอเตอร์ไซค์เห็นตัวเอง พร้อมข้อความ “ถ้าคุณจากไปคนที่บ้านจะอยู่ยังไง?”
ป้ายไฟกระพริบพร้อมตัวเลขผู้เสียชีวิต – ทำให้คนตระหนักถึงความเสี่ยง
แน่นอนว่า!! ด้วยความห่วงใยมากมาย เราจึงมักจะสื่อสารด้วยการเตือน แต่วันนี้เราจะลุกขึ้นมาปรับเปลี่ยนการสื่อสารให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น ด้วยการเปลี่ยนจาก “เตือน” เป็น “สะกิด” เพื่อการใช้รถ ใช้ถนนอย่างปลอดภัย เพราะการสื่อสารความปลอดภัยทางถนนไม่ควรเป็นเพียงการออกกฎหรือแจ้งเตือนแบบเดิม ๆ ลองมาปรับใช้แนวคิด “Nudge & SET” เพื่อให้คน “อยากเลือก” ทางที่ปลอดภัยโดยอัตโนมัติ
หากเราสามารถออกแบบการสื่อสารที่ดึงดูดและกระตุ้นพฤติกรรมที่ดีได้ ถนนของเราจะปลอดภัยขึ้น โดยไม่ต้องออกคำสั่ง! เกิดเป็นสังคมที่เติมไปด้วยท้องถนนไร้อุบัติเหตุ ลดเสี่ยง ลดเจ็บ อ่าน ๆ ดูมันก็ไม่ยากนะผมว่า ใครได้ลองนำไปใช้ แล้วเอามาเล่าให้พี่เซฟฟังด้วยนะครับ
ที่มา: คู่มืออบรมพัฒนาศักยภาพกลไกประชาสัมพันธ์เพื่อความปลอดภัยทางถนนฯ ศวปถ., สสส.